Ο Πλάτωνας γεννήθηκε στην Αθήνα το 427 π.Χ. Υπήρξε μαθητής του Σωκράτη. Το έργο του, υπό τη μορφή φιλοσοφικών διαλόγων, έχει διασωθεί ολόκληρο και άσκησε τεράστια επιρροή τόσο στη μετέπειτα ελληνική σκέψη, όσο και στην δυτική φιλοσοφία γενικότερα.
Ο Πλάτωνας έγραφε επί έξι χρόνια την “Πολιτεία”, ένα από τα πιο γνωστά έργα του. Στο έργο του αυτό παρουσιάζει τον Σωκράτη και άλλους εξέχοντες Αθηναίους και ξένους να συζητούν τη σημασία της δικαιοσύνης, της σοφίας, του πνεύματος και της ικανότητας και να δημιουργούν μια ιδανική πολιτεία με άρχοντες δίκαιους, ικανούς και φιλοσόφους..
Ο Πλάτωνας δεν επιδίωκε για τον εαυτό του να γίνει πολιτικός. Απλώς επιθυμούσε με όλη του τη διάνοια να συμβάλει στην αναβάθμιση της κοινωνικής και πολιτικής ζωής, με την καθιέρωση ηθικών αρχών και κανόνων άσκησης της εξουσίας και λειτουργίας του πολιτεύματος. Υποστήριζε ότι αν δεν κυριαρχήσουν στις πόλεις οι φιλόσοφοι ή αν δεν φιλοσοφήσουν γνήσια και αληθινά αυτοί που είναι τώρα άρχοντες, έτσι ώστε η πολιτική δύναμη και η φιλοσοφία να συνυπάρχουν στο ίδιο πρόσωπο, δεν θα έχουν τέλος τα κακά για τις πόλεις, ούτε για το ανθρώπινο γένος.
Τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχουν οι κυβερνήτες
Ο “Κυβερνήτης” κατά τον Πλάτωνα αγαπά τη σοφία και την αληθινή γνώση. Η ιδανική πολιτεία στηρίζεται στην επικράτηση του Πνεύματος. Το απόσπασμα που ακολουθεί προέρχεται από την Πολιτεία και αναφέρεται στους κυβερνήτες της ιδανικής πόλης και σε εκείνα που θα πρέπει να τους χαρακτηρίζουν. Είναι επίκαιρο και χρήσιμο, μια και ζούμε μια περίοδο κοινωνικής παρακμής και απαξίωσης του πολιτικού μας συστήματος. Ο Πλάτωνας στο έργο του “Πολιτεία” βάζει το Σωκράτη να μιλάει:
Σωκράτης: “Πρέπει λοιπόν να εξετάσουμε ποιοί θα είναι εκείνοι οι κυβερνήτες που θα αποδειχθούν ικανοί και να ενεργούν πάντοτε προς το συμφέρον της πόλης. Αυτούς λοιπόν πρέπει να τους δοκιμάζουμε επί χρόνια και να προκρίνουμε εκείνους που διακρίνονται για την σταθερότητα τους και τη δυνατότητά τους να μην εξαπατώνται εύκολα.
Θα πρέπει να τους υποβάλουμε σε κόπους και δοκιμασίες για να διαπιστώσουμε τον τρόπο αντίδρασής τους. Θα δοκιμάσουμε την αντίστασή τους για να δούμε αν εύκολα παρασύρονται απ’ ότι μπορεί να τους γοητεύει και αν μένουν ευπρεπείς, αποδεικνύονται σε όλα άνθρωποι με ευπρέπεια, καλοί φύλακες του εαυτού τους και της πνευματικής αγωγής που έχουν δεχθεί.
Εφόσον λοιπόν κάποιος ανταποκριθεί σε όλα και αποδείξει πως είναι πρότυπο και χρήσιμος για την πόλη τότε θα πρέπει να του ανατίθεται η διακυβέρνηση της πόλης. Κάθε άλλος, που δε θα αποδεικνύεται άξιος, θα απορρίπτεται ως ανεπαρκής. Κάπως έτσι μου φαίνεται πως θα πρέπει να εκλέγονται οι κυβερνήτες της πολιτείας”.
Αυτά έλεγε ο Σωκράτης. Σήμερα τι λέμε και τι πράττουμε εμείς; Να το δούμε στη συνέχεια.
Ο ικανός ή ο κουμπάρος, ο ξάδερφος και το σόι;
Οι αυτοδιοικητικές εκλογές είναι άσκηση δημοκρατίας έστω και με αρκετούς περιορισμούς και εμπόδια. Οι εκλογές δεν είναι γιορτή, αν εξαιρέσουμε μερικούς που είναι για τα πανηγύρια. Οι εκλογές είναι μεγάλη δημοκρατική ευθύνη.
Εκεί, πίσω από το παραβάν είμαστε μόνοι μας με τη συνείδησή μας.
Πρέπει άραγε να ψηφίζουμε από υποχρέωση; Να ψηφίζουμε τον κουμπάρος, τον κουνιάδο, το φιλαράκι, το σύντεκνο, τη νύφη, τη θεία, τον μπατζανάκη, τον πεθερό, τη συμπεθέρα κλπ; Έτσι σκέφτονται πολλοί ψηφοφόροι, με αποτέλεσμα οι Δήμοι να παραπατάνε και να φταίνε οι δήμαρχοι και οι δημοτικοί σύμβουλοι που όμως εμείς τους στείλαμε εκεί. Γεμίζουν οι δημοτικές υπηρεσίες από γνωστούς και συγγενείς που μετά τις εκλογές αρχίζει και φαίνεται η αδυναμία τους, η ανεπάρκεια και η έλλειψη δυναμισμού, γνώσης και αποφασιστικότητας. Από την άλλη, οι άνθρωποι με κατάρτιση, γνώσεις και διάθεση να προσφέρουν, μένουν απ έξω επειδή δεν διαθέτουν μεγάλο σόι και κύκλο γνωριμιών και έτσι δεν εκλέγονται. Ποιός λογικός άνθρωπος θα δεχόταν να τον χειρουργήσει ο κουμπάρος, που είναι άπειρος χειρουργός, για να μην παρεξηγηθεί; Για το Δήμο όμως δεν πειράζει, ο κουμπάρος μας είναι.
Στον παραβάν, κάθε πολίτης είναι μόνος του χωρίς τον ξάδερφο ή τον κουμπάρο. Η υποχρέωση του ανθρώπου που ψηφίζει δεν είναι απέναντι στον κουμπάρο ή τον ξάδερφο αλλά απέναντι στη συνείδησή του, στα παιδιά του και στο μέλλον τους, απέναντι στη πόλη και στην κοινωνία. Είναι μόνο εκείνος και η ψήφος του, μια ψήφος που θα επηρεάσει την ζωή την δική του, των παιδιών του και όλων όσων αγαπά για τα επόμενα 5 χρόνια. Αν στο Δήμο βρεθούν τα ξεδέρφιαι με τα χέρια δεμένα με κομματικά δεσμά, να μην περιμένουμε ότι θα αντιδράσουν σε κάθε πλήγμα που θα δέχεται η πόλη. Άλλο το κόμμα μου και οι αποφάσεις που λαμβάνονται σε κομματικά γραφεία και άλλο η πόλη μου, τα παιδιά μου, το Νοσοκομείο, ο πολιτισμός, η τέχνη, το πράσινο, οι υπηρεσίες που ξηλώνονται.
Ο ξάδερφος αποφάσισε μόνος του να συμμετέχει σε έναν συνδυασμό χωρίς να σε ρωτήσει, χωρίς να πάρει τη γνώμη σου και μετά σου ζητά να τον ψηφίσεις. Γιατί; Επειδή ήταν σίγουρος ότι θα τον ψηφίσεις, επειδή είναι ξάδερφος και πιστεύει ότι έχεις αυτή την υποχρέωση.
Όταν όμως μετά τις εκλογές αποδειχτεί η ανικανότητα του ξάδερφου να έχει άποψη και λόγο και θα ψηφίζει ότι του επιβάλει η παράταξή του, θα είναι αργά.
Θα είσαι ενεργό μέλος μιας κοινωνίας, στην οποία συνέβαλες για την βελτίωση της ή θα είσαι απλώς ο συγγενής που επιφέρει με την ψήφο του δεινά και οπισθοδρόμηση στην πόλη;
Συμμετοχή ή αποχή
Στο Δήμο Ιεράπετρας είναι εγγεγραμμένοι, δηλαδή πολίτες που έχουν δικαίωμα ψήφου, 23.393, γυναίκες και άντρες. Από αυτούς ψήφισαν 14.272, ενώ δεν ψήφισαν 9.121.
Να δούμε τι σημαίνουν αυτοί οι αριθμοί. Ας υποθέσουμε ότι ένας συνδυασμός παίρνει το 30% των ψήφων δηλαδή 4.282 ψήφους. Αυτό το ποσοστό είναι το 30% απο τους 14.272 αλλά αν το αναγάγουμε στο σύνολο των 23.393 πολιτών που έχουν δικαίωμα ψήφου, εφαρμόζουμε την απλή μέθοδο των τριών που μάθαμε στο Δημοτικό σχολείο και λέμε: Αν το σύνολο των εγγεγραμμένων 23.393 είναι το 100% των ψηφοφόρων, οι 4.282 τι ποσοστό είναι; Το κομπιουτεράκι μας απαντά: Οι 4.282 ψήφοι που πήρε ο συνδυασμός, είναι το 18% του συνόλου των πολιτών που δικαιούνται ψήφο. Η συμμετοχή στις εκλογές της προηγούμενης Κυριακής ήταν 61% , το υπόλοιπο 39% δηλαδή 9.123 πολίτες δεν ψήφισαν. Δηλαδή σε κάθε δέκα πολίτες, οι έξι πηγαίνουν να ψηφίσουν και οι τέσσερις κάθονται σπίτι για να μάθουν το βράδυ τα αποτελέσματα από την τηλεόραση.
Οι λόγοι που τους κράτησαν μακριά από την κάλπη είναι σεβαστοί. Συνειδητοποιούν όμως, ότι η συμμετοχή τους, σε δύο ημέρες, θα σήμαινε διαμόρφωση ενός ολόκληρου νέου σκηνικού στα αποτελέσματα των εκλογών και θα φανεί η θέληση του συνόλου του λαού της περιοχής; Θα παραμείνουν ένα “στατιστικό υπόλοιπο” ή θα πάνε στις κάλπες να καθορίσουν το αποτέλεσμα;
Η αποχή σημαίνει “αφήνω τους άλλους να αποφασίσουν για μένα”. Ποιός το θέλει αυτό;. Με την αποχή στερούμαι το δικαίωμα να έχω κρίση στα τεκταινόμενα της πόλης, να κρίνω τις ενέργειες του Δήμου, του Δημάρχου και του Δημοτικού συμβουλίου. Κανένας δεν μπορεί να επιτρέψει να θεωρείται η άποψη οποιουδήποτε άλλου ανώτερη από τη δική του. Για την πόλη στην οποία ζουν αυτοί που αγαπάμε θα αφήσουμε να αποφασίσουν οι άλλοι; Θα αφήναμε άλλους να διαχειριστούν τις υποθέσεις της οικογένειάς μας, της εργασίας μας, τα οικονομικά μας, τις σπουδές των παιδιών μας, τις αποφάσεις για το μέλλον; Τότε γιατί θα μείνουμα απέξω σε ότι αφορά τη πόλη μας και το αφήνουμε στους άλλους; Άντε λοιπόν και δεν με ενδιαφέρει ο Δήμος. Με ενδιαφέρουν όμως οι παιδικοί σταθμοί που οι θέσεις είναι περιορισμένες. Που θα πάω το μικρό παιδί μας; Μήπως ο Δήμος έχει σχέση με τους παιδικούς σταθμούς; Μήπως αδιαφορώντας για το Δήμο αδιαφορώ για τον παιδικό σταθμό ή για τη στέγη υπερηλίκων;
Για την πόλη ή για το κόμμα; Ο ικανός ή ο κομματικός;
Έχουν περάσει πάνω από 4 μήνες από το Μάιο που έγιναν οι βουλευτικές εκλογές. Κάθε γυναίκα και κάθε άντρας ψήφισε το κόμμα που θεωρούσε ότι είναι πιο κοντά στις ιδέες του, στα συμφέροντά του, στις αντιλήψεις του. Εκλέχθηκαν οι βουλευτές και συγκροτήθηκε η κυβέρνηση.
Επομένως τελειώσαμε με την επιλογή κομμάτων. Είναι όμως αυτή η πραγματικότητα; Δυστυχώς δεν είναι. Μετά την πρώτη Κυριακή ήρθαν οι ελαιοχρωματιστές. Ακούσαμε ότι η μια περιοχή της χώρας βάφτηκε μπλε η άλλη πορτοκαλί η άλλη μωβ, η άλλη τυρκουάζ κλπ. Μήπως έχουμε πάλι επανάληψη των βουλευτικών εκλογών;
Μήπως έτυχε ποτέ να καταλάβετε, ποιό κόμμα ψηφίζουν αυτοί που φτάνουν άπνοοι στο Νοσοκομείο ή ακόμα τι ψηφίζουν οι γιατροί και οι νοσηλευτές την ώρα της υπέρτατης αγωνίας; Εκεί στο Ναό της ζωής ή του θανάτου, δεν μπορείς να διακρίνεις ιδέες και ιδεολογίες, επειδή το χρώμα του αίματος και του πόνου έχει καλύψει κάθε άλλο χρώμα.
Ρώτησε ποτέ κανένας ποιό κόμμα ψηφίζει ο πιλότος του αεροσκάφους πριν επιβιβαστεί, ή ο καπετάνιος που μας ταξιδεύει από το Ηράκλειο μέχρι τον Πειραιά;
Μας ενδιαφέρει ο έμπειρος και ικανός χειρουργός, το ίδιο και ο καρδιολόγος που θα ενεργήσει τη θρομβόλυση στο έμφραγμα του μυοκαρδίου ή την ηλεκτρική ανάταξη στην επικίνδυνη αρρυθμία. Θέλουμε ο πιλότος να είναι έμπειρος, ικανός με πολλές ώρες πτήσης σε ταξίδια εσωτερικά και σε μακρινές χώρες. Αυτά τα κριτήρια όμως δεν τα εφαρμόζουμε στην εκλογή των προσώπων που θα παίξουν ρόλο στη ζωή μας και στο μέλλον της πόλης. Το Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο θα το επιλέξουμε με κριτήριο ποιό κόμμα ψηφίζουν;
Μας ενδιαφέρει ο έμπειρος και ικανός πιλότος και ο γιατρός αλλά στη περίπτωση των Δημάρχων και του Δημοτικών συμβούλων μας ενδιαφέρει μόνο αν ψηφίζουμε το ίδιο κόμμα;
Πως θέλουμε τη πόλη μας και τα χωριά;
Η πόλη πρέπει να έχει μερικά χαρακτηριστικά, όπως περιγράφονται από διεθνή συνέδρια:
1. Να είναι οικονομικά και οικολογικά βιώσιμη.
2. Να επιτρέπει σε όλους τη πρόσβαση σε εργασία, υγειονομική περίθαλψη, στέγαση, εκπαίδευση και υπηρεσίες.
3. Να προάγει την αίσθηση της κοινότητας, της συνεργασίας και της συμμετοχικότητας.
4. Να είναι ασφαλής, απέναντι τόσο στο περιβάλλον, φυσικό και τεχνητό, όσο και στο έγκλημα.
5. Να είναι ζωντανή, με ελκυστικούς δημόσιους χώρους και πολιτισμό, τέχνη και δραστηριότητες.
Πως θα κατατάξουμε τη πόλη μας απέναντι σε αυτά τα κριτήρια; Πρέπει να γίνουν μεγάλες τομές και να σχεδιαστεί μία πολιτική που θα περιλαμβάνει το περιβάλλον, την κυκλοφορία, τις πλατείες, τον πολιτισμό, μουσεία, το πράσινο, τις εστίες δημιουργίας, τη φροντίδα για τα παιδιά, τον τουρισμό, το νοσοκομείο, την καθαριότητα κ.ά.
Θα δούμε. Κυριακή κοντή γιορτή.
Κώστας Τσελάς