Μετά από μακρόχρονη προσπάθεια, ανακηρύχθηκε πλέον και επίσημα η Αρχαία Ελιά του Καβουσίου ως διατηρητέο μνημείο της φύσης. Η σχετική απόφαση της συντονίστριας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης έχει δημοσιευτεί σε ΦΕΚ στις 25 Οκτωβρίου όπου περιγράφονται όλες σχετικές λεπτομέρειες για την διαχείριση και την προστασία της ελιάς και της ευρύτερης περιοχής.
Ο πρώην πρόεδρος της κοινότητας Καβουσίου Γιάννης Ρεμεδιάκης σε ανακοίνωσή του αφού ευχαριστήσει τον Δήμο Ιεράπετρας και την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης για τις προσπάθειες που έκαναν προς αυτή την κατεύθυνση, τονίζει πως πρόκειται για την πρώτη σχετική απόφαση για χαρακτηρισμό ενός ελαιόδενδρου ως διατηρητέου μνημείου στην Ελλάδα, και αφού ή οποία σηματοδοτεί: -Την προστασία και ανάδειξη ως Συμβόλου του ίδιου του Μνημειακού Ελαιόδεντρου και του Μινωικού Άλσους του Αζορια Καβουσιου,
– Την προσέγγιση της καταγραφής, διάσωσης και ανάδειξης του Ελαϊκού και του εν γένει φυσικού μνημειακού πλούτου της Κρήτης
– Την έναρξη σοβαρής προσπάθειας για τη νομοθέτηση της προστασίας των δένδρων αυτών.
-Τη σύνδεση του αρχαίου πολιτισμού με τον αρχαίο ελαϊκό πολιτισμό, που μπορεί έχει μεγάλη αντανάκλαση στον προσπορισμό οικονομικού οφέλους για τους ελαιοπαραγωγούς μας.
Αναλυτικά τι περιγράφει το ΦΕΚ για την «Αρχαία ελιά Καβουσίου»
Άρθρο1
Χαρακτηρίζεται, ως προστατευόμενος σχηματισμός, και ειδικότερα ως διατηρητέο μνημείο της φύσης η «Αρχαία ελιά Καβουσίου», στη θέση «Αζοριά», Τ.Κ. Καβουσίου, Δ. Ιεράπετρας, Π.Ε. Λασιθίου.
Άρθρο 2
1. Το αγροτεμάχιο, στο οποίο φύεται η Αρχαία Ελιά, αποτελεί ιδιοκτησία του Δήμου Ιεράπετρας και έχει
έκταση 1.017,44 m2, όπως ορίζεται στο Τοπογραφικό Διάγραμμα του Δ. Ιεράπετρας, σε κλίμακα 1:500, με τα
στοιχεία 1-2-3-4-5-6-…-48-49-50-51, που συνοδεύει την εγκεκριμένη Ε.Π.Ε. καθώς και την παρούσα απόφαση,
ως αναπόσπαστο στοιχείο της.
Η θέση της Αρχαίας Ελιάς χωροθετείται εντός περιοχής του Δικτύου Natura 2000, που συγκεκριμένα χαρακτηρίζεται, ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ), με κωδικό GR 4320005 «ΟΡΟΣ ΘΡΥΠΤΗΣ ΚΑΙ ΓΥΡΩ ΠΕΡΙΟΧΗ».
2. Ο σχεδιασμός για την ανάδειξη της Αρχαίας Ελιάς Καβουσίου λαμβάνει υπόψη του την προστασία των
άλλων δυο αιωνόβιων ελιών πλησίον της και την περιβάλλουσα περιοχή της, όπως ορίζεται στο Τοπογραφικό
Διάγραμμα, καθώς και τη σύνδεση της με τους γύρω αρχαιολογικούς χώρους, θεωρώντας τα ως ένα σύστημα.
3. Βασικοί άξονες διαχείρισης του διατηρητέου μνημείου της φύσης είναι:
– η διατήρηση του αιωνόβιου δένδρου και η προστασία του από ανεξέλεγκτες επεμβάσεις στον κορμό, το ριζικό σύστημα και την κόμη, καθώς και από παρεμβάσεις στην υδρολογική κατάσταση και την περιβάλλουσα ζώνη προστασίας, που ενδέχεται να προκαλέσουν υποβάθμιση ή να θέσουν σε κίνδυνο την υπόσταση του μνημείου, αλλά και η ανάδειξη του και η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής του, όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο, από την αρμόδια υπηρεσία του άρθρου 5 της παρούσης,
– η διασύνδεσή του με τους αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής (Καβούσι, Αζοριά, Βροντάς, Πλάι του Κάστρου), – η αξιοποίησή του για την αναψυχή των κατοίκων και επισκεπτών, αποκλειστικά μέσω της παρατήρησης του δέντρου, της φωτογράφησής του και της χρήσης του υπόσκιου χώρου,
– η αξιοποίησή του ως σημείο αναφοράς δραστηριοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.
Άρθρο 3
Για τη διατήρηση και προστασία της Αρχαίας Ελιάς Καβουσίου και της περιβάλλουσας ζώνης της επιβάλλονται
οι εξής όροι περιορισμοί και απαγορεύσεις:
1) Κανένα έργο ή, γενικότερα, επέμβαση στην περιοχή δεν επιτρέπεται χωρίς την έγκριση του Φορέα Διαχεί-
ρισης του άρθρου 5 της παρούσης και των αρμόδιων αρχαιολογικών υπηρεσιών.
2) Δεν επιτρέπεται η εισαγωγή και η εγκατάσταση φυτευτικού υλικού χωρίς να έχει προηγηθεί ειδική φυτοτεχνική μελέτη εγκεκριμένη από την αρμόδια υπηρεσία του άρθρου 5., ενώ προτείνεται να εφαρμοστεί πρόγραμμα για την απομάκρυνση ξενικών ειδών.
3) Καμία ανασκαφική δραστηριότητα ή εργασίες που απαιτούν βαθιά εκσκαφή για τη διέλευση υπόγειων αγωγών και δικτύων, που μπορεί να επηρεάσουν το ριζικό σύστημα των αιωνόβιων δένδρων ή την υδρολογική κατάσταση δεν επιτρέπονται χωρίς την έγκριση της αρμόδιας υπηρεσίας του άρθρου 5.
4) Τυχόν απαιτούμενες κλαδεύσεις ή καθαίρεση επικίνδυνων κλάδων θα καταγράφονται και θα πραγματοποιούνται μόνο υπό την εποπτεία της αρμόδιας υπηρεσίας του άρθρου 5. Απαγορεύεται η απόρριψη των κομμένων φυτικών τμημάτων εντός της ζώνης προστασίας.
5) Συστήνεται η μηχανική καταστροφή των κλαδιών της ελιάς καθώς και των υπόλοιπων δένδρων της ζώνης
προστασίας.
6) Απαγορεύεται η ελεύθερη καύση φυτικών υπολειμμάτων και χαμηλής βλάστησης εντός της ζώνης προστασίας.
7) Να μην εγκαταλείπονται στο χωράφι υλικά συσκευασίας λιπασμάτων ή φαρμάκων και να διατηρείται ο χώρος καθαρός.
8) Δεν επιτρέπεται η αναρρίχηση στον κορμό και τους κλάδους των ανωτέρω δένδρων.
9) Η συγκομιδή των καρπών, να γίνεται υπό την εποπτεία της αρμόδιας υπηρεσίας του άρθρου 5.
10) Δεν επιτρέπεται η ανάρτηση πινακίδων, καλωδίων και φωτιστικών στον κορμό και στους κλάδους των
ανωτέρω δένδρων, αλλά προτείνεται η σήμανση όλων των ειδών που φύονται στον κήπο με μορφή ετικετών,
όπου θα αναγράφεται η επιστημονική και η κοινή ονομασία τους.
11) Επιβάλλεται ο ετήσιος τακτικός καθαρισμός και η απομάκρυνση της ξηροφυτικής υποβλάστησης σε όλη
την έκταση της ζώνης προστασίας, ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος πυρκαγιάς.
12) Η περίφραξη του δέντρου της «Αρχαίας Ελιάς» να τοποθετηθεί σε μεγάλη απόσταση από τον κορμό, και
τουλάχιστον όσο καταλαμβάνει η κόμη της, για να αποφεύγεται η συμπίεση του εδάφους και η καταπόνηση
του ριζικού συστήματος.
13) Να γίνει περίφραξη όλου του δημοτικού ελαιώνα, ώστε να προστατευθεί από την ανεξέλεγκτη βόσκηση
από αιγοπρόβατα (πρόβλημα που αντιμετωπίζει όλη η γύρω αγροτική περιοχή).
14) Τα δύο μεγάλης ηλικίας ελαιόδεντρα, πλησίον της αρχαίας ελιάς, ποικιλίας μαστοειδής να προστατευθούν
και να εκτιμηθεί η ηλικία τους, καθόσον αποτελούν σημαντικό συστατικό της φυσικής βλάστησης του δημο-
τικού ελαιώνα.
15) Για την καλύτερη πρόσβαση των επισκεπτών πρέπει να βελτιωθεί η κατάσταση του οδοστρώματος της
δημοτικής οδού και σε κάποια σημεία να γίνει διαπλάτυνση, ώστε να επιτρέπεται η διέλευση δύο οχημάτων
προς κάθε κατεύθυνση. Επίσης, στην παραπάνω οδό θα πρέπει να γίνει διευθέτηση των ομβρίων. Για τα παραπάνω επιβάλλεται να ακολουθηθεί η διαδικασία αδειοδότησής τους, όπως ορίζεται από τις σχετικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας.
16) Να ληφθούν μέτρα οδικής ασφάλειας με κατάλληλη σήμανση στην είσοδο – έξοδο του αγροτικού δρόμου
με το τμήμα του εθνικού δρόμου Παχιά Άμμο – Σητεία.
17) Να ληφθεί μέριμνα για την στάθμευση των οχημάτων, ειδικά την καλοκαιρινή περίοδο που είναι αυξη-
μένη η επισκεψιμότητα του χώρου. Προτείνονται ήπιες παρεμβάσεις με δημιουργία λίγων θέσεων στάθμευσης
με (2-3 θέσεις το πολύ) διαπερατό δάπεδο, ώστε να μην αλλοιωθεί το φυσικό περιβάλλον.
18) Να γίνουν ενέργειες (περιπατητικά μονοπάτια, διαδρομές, σήμανση) για σύνδεση της «Αρχαίας Ελιάς»
με τους γύρω αρχαιολογικούς χώρους (ενοποίηση διαδρομών), με τη χρήση φυσικών υλικών της περιοχής και
απαγόρευση κίνησης οχημάτων στα μονοπάτια.
19) Να γίνει τοποθέτηση ξύλινων καθισμάτων, που ταιριάζουν αρμονικά με τον χώρο, εξαιτίας του μεγάλου αριθμού επισκεπτών (π.χ. σχολεία) για κάποιες χρονικές περιόδους.
20) Να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες ώστε να εξασφαλιστεί η παροχή πόσιμου νερού για τις ανάγκες
των επισκεπτών κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
21) Να εξασφαλιστεί η επάρκεια νερού για την προστασία της περιοχής σε περίπτωση πυρκαγιάς.
Άρθρο 4
Εκτός των ανωτέρω επιβάλλεται η άμεση λήψη και υλοποίηση των μέτρων προστασίας και ανάδειξης της
Αρχαίας Ελιάς Καβουσίου και του περιβάλλοντα χώρου, τα οποία περιγράφονται αναλυτικά στην Ε.Π.Ε.
Επιπροσθέτως, θα πρέπει να γίνεται τακτική παρακολούθηση και φυτοϋγειονομικός έλεγχος της Αρχαίας
Ελιάς, από την αρμόδια υπηρεσία του άρθρου 5, εφόσον κριθεί απαραίτητο, μετά από ολοκληρωμένη φυτοπαθολογική μελέτη τεκμηρίωσης της υγείας της από Ειδικό Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο. Οι παρατηρήσεις από την παρακολούθηση και τον έλεγχο καθώς και οι κλαδεύσεις ή η καθαίρεση επικίνδυνων κλάδων να καταγράφονται από την αρμόδια υπηρεσία του άρθρου 5.
Η προστασία της Αρχαίας Ελιάς από ασθένειες και παράσιτα, αλλά και οι κλαδεύσεις γίνονται βάσει των
συμπερασμάτων της παρακολούθησης και του ελέγχου, και με τρόπο ώστε να μην τίθεται σε κίνδυνο το δέντρο ως οικοσύστημα και να μην υποβαθμίζεται η αισθητική του εικόνα.
Άρθρο 5
Η εφαρμογή της παρούσας απόφασης καθώς και η διαχείριση του Διατηρητέου Μνημείου της Φύσης ανα-
τίθενται στο Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικής και Ανατολικής Κρήτης. Τα αναγκαία
έργα προστασίας και ανάδειξης μπορούν να εκτελούνται από το Δ. Ιεράπετρας με την επιστημονική και τεχνική συνδρομή της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας Περιφέρειας Κρήτης, η οποία θα έχει την εποπτεία των επιμέρους αγροτικών εργασιών καθώς και την αρμο διότητα έγκρισης των σχετικών μελετών, (όπως αυτές αναφέρονται στην παρούσα απόφαση και στην Ειδική Περιβαλλοντική Έκθεση).
Όλες οι επεμβάσεις εντός αρχαιολογικών χώρων και ζωνών προστασίας αυτών απαιτούν επίσης την έγκριση
της αρμόδιας Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.