Αφορμή γι’ αυτό το κείμενο στάθηκε μια ακόμα δολοφονία γυναίκας, πρόσφατα στη Χαλκίδα, από τον “σύζυγο” και “σύντροφο στη ζωή”. Κάθε φορά ευχόμαστε να είναι το τελευταίο έγκλημα αλλά ξέρουμε ότι θα ακολουθήσουν κι άλλα. Τι γεννά αυτή την εγκληματική δράση ανδρών κατά γυναικών; Αλλά ας αρχίσουμε από τα πιο μαλακά.
Πρώτη εικόνα: Ο οδηγός κατεβάζει το τζάμι του αυτοκινήτου και απευθύνεται στη γυναίκα που οδηγεί ένα αυτοκίνητο μπροστά του και πιστεύει ότι έκανε λάθος στην οδήγηση: “Πήγαινε να πλύνεις κανένα πιάτο μωρή, που μου θέλεις και αμάξι”.
Ο αρσενικός οδηγός πιστεύει ότι οδηγοί μπορούν να είναι μόνο οι άντρες και οι γυναίκες είναι κατάλληλες μόνο για να πλένουν πιάτα. Μικρή παρένθεση: Οι έλληνες, άντρες μετανάστες στις ΗΠΑ κατά τη δεκαετία του ‘50 έπλυναν στα αμερικάνικα εστιατόρια εκατομμύρια πιάτων.
Δεύτερη εικόνα: Το αεροσκάφος Boeing 777 της Εταιρείας Emirates, έχει μήκος 63.7 μέτρων και ζυγίζει 160 τόνους κενό, ενώ με καύσιμα, αποσκευές και επιβάτες, μπορεί να φτάσει τους 200 τόνους. Στο πιλοτήριο κάθονται δύο γυναίκες πιλότοι, όπως σε πολλά από τα αεροσκάφη της Emirates. Οι δύο γυναίκες, με τη στολή και τα διακριτικά των πιλότων, φέρνουν το αεροσκάφος στην αρχή του διαδρόμου απογείωσης. Οι πανίσχυροι κινητήρες αρχίζουν να λειτουργούν στις μέγιστες στροφές και το αεροσκάφος τινάζεται προς τα μπρος με ταχύτητα 300 χλμ την ώρα. Σε 25 δευτερόλεπτα, οι δύο γυναίκες σηκώνουν το αεροσκάφος με 500 επιβάτες, στον αέρα.
Τρίτη εικόνα: Η τελευταία φάση του δράματος.
1. Γιάννενα: Ξυλοκόπησε μέχρι θανάτου τη σύζυγό του «Καυγαδισαμε όπως κάναμε κάθε φορά. Την χτύπησα, αλλά δεν είχα σκοπό να τη σκοτώσω».
2. Θεσσαλονίκη: Ο πυγμάχος πυροβόλησε την πρώην σύντροφό του. Ο 41χρονος δράστης δημιουργούσε συχνά προβλήματα στην πρώην σύντροφό του.
3. Καβάλα: Στραγγάλισε τη 43χρονη σύζυγό του μέσα στο φαρμακείο της. Η γυναίκα είχε ζητήσει από τον σύζυγό της να χωρίσουν. Το ζευγάρι είχε δύο ανήλικα παιδιά, ηλικίας 6 και 10 ετών.
4. Δράμα: Ένας 64χρονος άνδρας σκότωσε με καραμπίνα την 59χρονη σύζυγό του επειδή είχε ζητήσει να πάρουν διαζύγιο.
5. Κουκάκι: Σκότωσε την 46χρονη σύζυγό του γιατί θα έφευγε από το σπίτι
«Ήπια κάτι μπύρες το βράδυ, γύρισα σπίτι και η γυναίκα μου είχε ετοιμάσει βαλίτσες να φύγει και τη χτύπησα». Από την ιατροδικαστική εξέταση, προέκυψε ότι τα τραύματα από το κουζινομάχαιρο ήταν στον θώρακα και στο λαιμό.
6. Ρέθυμνο: Η 56χρονη Γεωργία από το Ρέθυμνο είχε ζητήσει από τον σύζυγό της να χωρίσουν. Ακολούθησε καυγάς στην κουζίνα του σπιτιού και τη μαχαίρωσε με χασαπομάχαιρο στο λαιμό.
7. Περιστέρι: Η 17χρονη Νικολέτα θα βρεθεί νεκρή στο κρεβάτι του σπιτιού της στο Περιστέρι. Ο γυναικοκτόνος ισχυρίστηκε ότι έχασε την ψυχραιμία του και «θόλωσε», όταν η 17χρονη εκφράστηκε με άσχημο τρόπο.
8. Ζάκυνθος: Μια 40χρονη γυναίκα είχε μόλις προχωρήσει σε καταγγελία στην αστυνομία για ενδοοικογενειακή βία. Όταν ο σύζυγός της επέστρεψε στο σπίτι, μετά από απουσία μιας εβδομάδας και έπειτα από έντονο καυγά, ξυλοκόπησε τη 40χρονη και τη μαχαίρωσε στο θώρακα και τον λαιμό.
9. Λάρισα: Σκότωσε την 35χρονη σύντροφό του. Η γυναίκα έφερε σοβαρό χτύπημα στο κεφάλι, το οποίο προκλήθηκε από αιχμηρό αντικείμενο. Η γυναίκα είχε στο παρελθόν καταγγείλει στις αρχές περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.
10. Κομοτηνή: Την έκαψε ζωντανή αφού την περιέλουσε με βενζίνη ο σύζυγός της και της έβαλε φωτιά.
11. Καβάλα: Σκότωσε τη σύζυγό του και το ενός έτους παιδί τους.
12. Μεσσηνία: 81χρονος σκότωσε τη σύζυγό του και αυτοκτόνησε. Οι καυγάδες ήταν συνεχείς, ωστόσο κανείς από τους συγγενείς και τους γείτονες δεν πίστευε ότι ο ηλικιωμένος άνδρας θα έφτανε σε αυτό το σημείο.
13. Πειραιάς: Ένας 25χρονος δολοφονεί μέσα στο σπίτι, την 19χρονη σύντροφό του. Ο δολοφόνος απέδωσε την πράξη του στο γεγονός ότι είναι εξαρτημένος από ουσίες και στην κούραση από την εργασία του -εργάζεται σε μπαρ.
Ο κατάλογος φρίκης είναι ατέλειωτος.
Μια γεύση από τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία αλλά και στο μυαλό μερικών ανδρών.
Ποιός καθορίζει το φύλο του παιδιού; Η άχρηστη νύφη;
Δεν είναι πολύ μακριά η εποχή που ο άντρας έδιωχνε από το σπίτι, με προσβλητικό τρόπο, τη γυναίκα του, όταν “δεν μπορούσε να του κάνει” αρσενικά παιδιά. Συχνά συνηγορούσε σε αυτό και η μητέρα του. “Άχρηστη η νύφη δεν μπορεί να κάνει σερνικά παιδιά”. Τα χρόνια πέρασαν, ανακαλύφθηκαν το DNA και οι εκπληκτικοί κώδικες που υπάρχουν μέσα στα χρωμοσώματα των κυττάρων και η γνώση άνοιξε τα μάτια και τα μυαλά των ανθρώπων. Στο ωάριο της γυναίκας υπάρχουν δύο όμοια χρωμοσώματα Χ και Χ και στο σπερματοζωάριο του άντρα άλλα δύο το Χ και το Υ. Αν συνδεθούν ένα Χ της γυναίκας και ένα Χ του άντρα, το αποτέλεσμα ΧΧ σημαίνει τη δημιουργία ενός κοριτσιού. Αν συνδεθούν ένα Χ της γυναίκας με ένα Υ του άντρα, τότε ο συνδυασμός ΧΥ σημαίνει αγόρι. Έτσι αγόρι θα γεννηθεί μόνο αν συνδεθεί ένα από τα δύο Χ της γυναίκας με το Υ του άνδρα. Ποιός λοιπόν είναι υπεύθυνος για τη γέννηση ή όχι αγοριού; Εκείνος που δίνει το Υ δηλαδή ο άντρας. Έτσι αν γεννηθεί κορίτσι, τότε ποιός πρέπει να τα μαζεύει και να φεύγει από το σπίτι;
Το σύζυγο τον γνωρίζει στα σκαλιά της εκκλησίας
Στη 10ετία του ‘30 και πιο παλιά, δεν ήταν σπάνιο φαινόμενο, το κορίτσι να γνωρίσει τον άντρα που θα παντρευόταν και είχαν είχαν διαλέξει οι γονείς της, στα σκαλιά της εκκλησίας την ημέρα του γάμου. Συχνά ο άντρας ήταν μεγαλύτερος και ο γάμος ήταν προϊόν συναλλαγής των δύο οικογενειών λόγω χρέους ή επειδή η οικογένεια είχε πολλά κορίτσια και έπρεπε να παντρευτούν όπως – όπως κ.λ.π. Ο μεγαλύτερης ηλικίας σύζυγος, αργότερα μπορεί να ζήλευε την νεαρή γυναίκα, να καυγάδιζαν, να ασκούσε βία και μια μέρα της αφαιρούσε τη ζωή με όποιο εργαλείο ήταν πρόχειρο στο σπίτι.
Ο πιο δυνατός είναι ανώτερος
Στα δελτία των τηλεοπτικών ειδήσεων, στα έντυπα, στις εφημερίδες και στις ιστοσελίδες του Διαδικτύου, συχνά βλέπουμε ξυλοδαρμούς και βασανιστήρια γυναικών, μέχρι τους αποτρόπαιους και φρικιαστκούς φόνους γυναικών, συνήθως από τον “αγαπημένο άντρα” και “σύντροφο” στη ζωή. Γιατί όμως οι άντρες βρίζουν, υποτιμούν, προσβάλλουν, χτυπούν, βασανίζουν και μπορεί ακόμα και να στερήσουν τη ζωή στη γυναίκα; Επειδή έμαθαν ότι οι γυναίκες είναι κατώτερα πλάσματα, που ο ρόλος τους είναι να πλένουν, να σιδερώνουν, να μαγειρεύουν, να γεννούν παιδιά, να υπακούουν και να μην αντιμιλούν. Αυτή η κατηγορία ανδρών δεν επιτρέπει καμία αμφισβήτηση της ανωτερότητάς τους και της εξουσίας τους στο σπίτι. Τέλος, η αντρική σωματική δύναμη είναι το εργαλείο για κάθε πράξη βίας, ακόμα και του φόνου. Η επιβολή του δυνατού. Αν ένας τέτοιας άντρας είναι επιβάτης σε ένα αεροσκάφος της Emirates και κατά την πτήση εκδηλωθούν ισχυρές αναταράξεις, τότε ο “κύριος δυνατός” θα χάσει το χρώμα του, θα χλωμιάσει, μπορεί να κάνει και το σταυρό του. Εδώ η δύναμή του είναι άχρηστη και ο ίδιος εξαρτάται από τις δύο γυναίκες του “αδύναμου φύλου”, που βρίσκονται στο πιλοτήριο. Αντιστροφή της δύναμης. Ήρθαν τα πάνω κάτω. Ποιός είναι τώρα ο δυνατός, σε αυτή την περίπτωση μέσα στο αεροσκάφος;
Άλλο το αγόρι και άλλο το κορίτσι
Το μικρό αγόρι που μεγαλώνει μέσα σε ένα σπίτι όπου υπάρχουν δύο πρότυπα: Ο ισχυρός και βλοσυρός πατέρας που φέρνει τα χρήματα στο σπίτι και η υπηρέτρια – μητέρα που περνάει όλη την ημέρα της στη κουζίνα για το μαγείρεμα, στην καθαριότητα του σπιτιού, στο πλύσιμο, άπλωμα των ρούχων, το σιδέρωμα, τα ψώνια για το σπίτι, εξωτερικές δουλειές, βοήθεια δίπλα στα παιδιά για τα μαθήματα του σχολείου και πολλά άλλα.
Εδώ οι ασχολίες των παιδιών είναι διαχωρισμένες. Αγορίστικες ασχολίες και κοριτσίστικες. Τα παιδιά εκπαιδεύονται να γίνουν αντίγραφα των γονιών. Το αγόρι μαθαίνει ότι είναι ο ισχυρός και πάνω από την αδελφή του. Το κορίτσι ακολουθεί τη μητέρα στις γυναικείες δουλειές. Τώρα αν αύριο αυτό το αγόρι, όταν δημιουργήσει οικογένεια, δεν ξέρει να κόψει μία ντομάτα στα τέσσερα, αυτό δεν ενοχλεί επειδή αυτό είναι δουλειά της γυναίκας. Αν το αγόρι σαν άντρας πλέον, έχει αποκτήσει συνήθειες αντρικές, όπως ολημερίς στο καφενείο, χαρτοπαιξία, τζόγος, ποτό και μια ακόμα ιδιότητα, της οκνηρίας και της τεμπελιάς, τότε η γυναίκα πρέπει να συνεχίσει όλες τις δουλειές στο σπίτι και να φροντίσει να βρει δουλειά, επειδή κάποιος πρέπει να φέρνει χρήματα στο σπίτι.
Πολλά από τα παιχνίδια ενισχύουν στερεότυπες αντιλήψεις για τους ρόλους των φύλων.
Τα παιχνίδια που απευθύνονται στα κορίτσια περιλαμβάνουν είδη νοικοκυριού και φροντίδας της εμφάνισης. Μικρές κουζiνίτσες, σερβίτσια, κούκλες που μπορείς να αλλάξεις τα φορέματά τους κ.λ.π. και δίνουν το μήνυμα ότι οι οικιακές εργασίες και η εμφάνιση για την κοινωνική αποδοχή είναι γυναικεία υπόθεση. Τα παιχνίδια για κορίτσια τα ενθαρρύνουν να κάθονται και να παίζουν ήσυχα και όχι να συμμετέχουν σε παιχνίδια δράσης. Τα “κοριτσίστικα” παιχνίδια επηρεάζουν αρνητικά τη διαμόρφωση εικόνας για τον εαυτό τους, και τις μελλοντικές προοπτικές τους στην προσωπική και επαγγελματική ζωή.
Το δικαίωμα της γυναίκας στην ψήφο
Δεκαετίες ολόκληρες κοινωνικών αγώνων και διαμαρτυριών του γυναικείου κινήματος χρειάστηκαν, για να αποκτήσει η Ελληνίδα την ίδια συνταγματική θέση με τον Έλληνα. Για να πάρουμε μια ιδέα πόσο πίσω ήταν η Ελλάδα: Έγραφε η εφημερίδα «Νέα Ημέρα» στις 20 Μαρτίου 1928: «Παν θήλυ διατελεί εις ανισόρροπον και έξαλλον πνευματικήν κατάστασιν ωρισμένας ημέρας εκάστου μηνός. Νεώτεραι και ακριβέστεραι έρευναι καταδείκνυσιν ότι ου μόνον ωρισμένας ημέρας, αλλά δι’ όλου του μηνός τελούσιν άπαντα τα θήλεα εις πνευματικήν και συναισθηματικήν ανισορροπίαν… Η γυναικεία συνεπώς ψήφος είναι πράγμα επικίνδυνον, άρα αποκρουστέον».
Δηλαδή σε σύγχρονα ελληνικά, αρχικά θεωρούσαν ότι αυτή η ανισορροπία παρουσιάζεται κατά τις ημέρες της έμμηνης ρύσης αλλά περισσότερο ακριβείς έρευνες (ευτυχώς που έγιναν σοβαρές μελέτες) έδειξαν ότι όλες τις ημέρες του χρόνου οι γυναίκες είναι πνευματικά και συναισθηματικά ανισόρροπες (ποιοί έκαναν και με τι τρόπο αυτές τις “ακριβείς επιστημονικές μελέτες”, ποιός να ξέρει). Δηλαδή όλες οι γυναίκες, σε όλη τους τη ζωή, είναι ανισόρροπες συναισθηματικά και σε έξαλλη πνευματική κατάσταση. Συμπέρασμα της δήθεν επιστήμης της εποχής εκείνης: “Οι γυναίκες είναι τρελαμένες μην τις αφήσετε να ψηφίσουν”.
Η 8η Μαρτίου, παγκόσμια ημέρα της γυναίκας
Η 8η Μαρτίου θεσπίστηκε για πρώτη φορά ως Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας το 1977 με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για να καταδείξει τα προβλήματα και να προωθήσει τα δικαιώματα της γυναίκας.
Στη σημερινή εποχή οι γυναίκες διαμορφώνουν σε σημαντικό βαθμό τα κοινωνικά και πολιτικά τεκταινόμενα και πλέον αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο η συμμετοχή τους, ιδιαίτερα εκείνη των νέων γυναικών σε αυτές τις εξελίξεις. Όσες από τις νέες γυναίκες καταφέρνουν να ξεφύγουν από την κοινωνική μέγγενη, αποδεικνύουν ότι είναι φιλόδοξες, δυναμικές με καινοτόμες ιδέες και προοπτικές σε πληθώρα θεμάτων διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στην πρόοδο της κοινότητας και της κοινωνίας ευρύτερα. Κερδίζουν συνεχώς έδαφος, βρίσκονται παντού και πολιορκούν ακόμη και τα μέχρι χθες “ανδροκρατούμενα κάστρα” της βιομηχανίας, της πληροφορικής, της πολιτικής, των θετικών επισήμων, του στρατού.
Δυστυχώς, όμως, το γυναικείο φύλο ακόμη και σήμερα σε μια κοινωνία που ονομάζεται προοδευτική και πρωτοποριακή, αντιμετωπίζει εμπόδια που παρακωλύουν την απρόσκοπτη συμμετοχή στο οικογενειακό, κοινωνικό και πολιτικό πεδίο.
Η 8η Μαρτίου δεν είναι μια γιορτή αλλά υπενθύμιση για τη συνεχή επαγρύπνηση όλων των γυναικών. Δεν φτάνει μια πανηγυρική μέρα κάθε χρόνο, για να εξαλείψει τις διακρίσεις σε βάρος της γυναίκας, που εκτός από την κοινωνία οι διακρίσεις αλλά και οι κίνδυνοι κατά της ζωής της, βρίσκονται και μέσα στο ίδιο της το σπίτι. Το σπίτι είναι επικίνδυνος χώρος για τη γυναίκα.
Μετά το κακό, όλοι “πέφτουν από τα σύννεφα”
Τι έχουν να προσφέρουν αυτές οι γραμμές που γράφονται, όταν όλα αυτά είναι γνωστά. Ακούμε: “Φαινόταν καλός άνθρωπος, πέφτουμε από τα σύννεφα”, “Ήταν ένας ευγενικός άνθρωπος”, “Δεν περιμέναμε ποτέ ότι θα φτάσει ως εκεί, να σκοτώσει τη γυναίκα του”. «Δεν είχε δώσει κανένα δικαίωμα, φαινόταν ήσυχος άνθρωπος», θα πουν οι γείτονες όταν θα είναι πια αργά.
Εδώ υπάρχουν δύο προβλήματα. Ο καλός με τους γείτονες και καλός με τους φίλους του, είναι άλλος άνθρωπος μέσα στο σπίτι. Απ’ την άλλη μεριά, υπάρχει η αδιαφορία και η υποκρισία των συγγενών και των γειτόνων. Αν ψάξει κανείς, θα βρει ότι συχνά οι φωνές και οι καβγάδες ακούγονταν σε όλη τη γειτονιά. Ακόμα και οι σπαρακτικές κραυγές πόνου της γυναίκας. Η άποψη “Άφησε τώρα που θα πάω να μπλέξω, δεν είναι δική μου δουλειά”, σημαίνει υποστήριξη στο δράστη. Η ίδια η γυναίκα, πολύ συχνά δεν καταγγέλλει την επαναλαμβανόμενη κακοποίηση, επειδή φοβάται την ακόμα χειρότερη αντεκδίκηση.
Καθένας μας και καθεμιά, στο κοινωνικό μας περίγυρο, έχει παραδείγματα ενδοοικογενειακής βίας. Θα πρέπει να σκεφτούμε, σε κάθε περίπτωση που αντιλαμβανόμαστε ότι κάποιο κακό προμηνύεται, να βρούμε τρόπους για να προλάβουμε. Η πρόληψη που λέμε στην Ιατρική, ισχύει και εδώ. Οι αποστάσεις και η αδιαφορία σημαίνουν συμμετοχή με το μέρος του δράστη. Σημαίνουν ότι αφήνουμε ανυπεράσπιστη μια γυναίκα.
Οι γυναίκες, ηλικίας από 15 έως 44 ετών κινδυνεύουν περισσότερο από βιασμό ή ενδοοικογενειακή βία από ότι από καρκίνο ή τροχαία ατυχήματα.
Ας αρχίσουμε από τους εαυτούς μας.
Πως σκεφτόμαστε και πως μιλάμε για τη γυναίκα. Συχνά, ακόμα και από γυναικεία χείλη, ξεφεύγουν εκφράσεις που μειώνουν τη γυναίκα. Εκφράσεις που δεν θα χρησιμοποιούσαμε για άντρα. Το χυδαίο πείραγμα μιας γυναίκας στο δρόμο, από έναν άντρα έχει γίνει λίγο πολύ αποδεκτό. Ας αντιστρέψουμε τα πράγματα: Ποιός μπορεί να φανταστεί μια γυναίκα να πειράζει έναν άντρα στο δρόμο. Θεωρείται αδιανόητο, ενώ το να πειράξει κάποιος μια γυναίκα δεν είναι επιλήψιμο. Άντρας είναι. Όποιος υποστηρίζει ότι δεν είναι κακό να πειράξεις μια γυναίκα στο δρόμο, αρκεί να του πεις ότι πείραξαν τη γυναίκα του, την αδερφή του ή την κόρη του. Εκεί τα πράγματα θα αλλάξουν.
Πως θα φαινόταν αν οι ειδήσεις πλημμύριζαν από νέα, όπου γυναίκες σκότωναν τους άντρες τους; “Τον σκότωσε με το μαχαίρι της κουζίνας”, “Τον στραγγάλισε μέσα στο σπίτι τους”. “Τον περιέλουσε με βενζίνη και τον πυρπόλησε”,”Τον πυροβόλησε με κυνηγετική καραμπίνα”.
Αν ψάξουμε μέσα στο σύστημα αξιών που έχει καθένας μας, θα βρούμε ότι έχουμε την εικόνα της γυναίκας που πρέπει να είναι σεμνή, υπάκουη, που δεν υψώνει τη φωνή της, δεν αντιμιλάει, υπομένει όλο το βάρος των υποχρεώσεων της οικογένειας χωρίς να έχει την απαίτηση να τις μοιράζεται με τον σύντροφό της και χωρίς απόψεις και ιδέες που απέχουν από τις αντρικές.
Ας αρχίσουμε από τους εαυτούς μας και κάθε στιγμή να σκεφτόμαστε τι είδους αρχές και αξίες εμπνέουμε στα παιδιά μας, που θα δημιουργήσουν τα αυριανά ζευγάρια και πρέπει να ζήσουν αρμονικά με αγάπη, και σεβασμό και έγνοια ο ένας για τον άλλον.
Κώστας Τσελάς