Η ώρα έφτασε και βρισκόμαστε στη τελική ευθεία. Ο Υπουργός Υγείας κ. Χρυσοχοΐδης, παρακάμπτοντας τη υπόσχεση του Πρωθυπουργού, για παραμονή όλων των Νοσοκομείων, δηλώνει ότι μόνο ένα Νοσοκομείο θα παραμείνει στο Λασίθι και τα υπόλοιπα θα είναι συμπληρωματικά εξαρτήματά του. Σε αυτό να προσθέσουμε την εχθρική και επιθετική στάση παραγόντων του Αγίου Νικολάου, κατά των Νοσοκομείων Ιεράπετρας και Σητείας. Το έδαφος προετοιμάζεται κατάλληλα, για τις αλλαγές που υπάρχουν από καιρό στα συρτάρια του Υπουργείου Υγείας και οι επιφανείς πολίτες του Αγίου Νικολάου, όπως ο νέος Δήμαρχος της πόλης, ο πρόεδρος των εργαζομένων του Νοσοκομείου και άλλοι, ανέλαβαν να μας το κάνουν λιανά.
Τι ξέρουμε μέχρι τώρα για τα σχέδια του Υπουργείου Υγείας
Εκτός από τις διακηρύξεις ότι η Ιεράπετρα και η Σητεία θα εξυπηρετούν μόνο την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, έχουμε και τις δηλώσεις της πρώην Αναπληρώτριας Υπουργού Υγείας κυρίας Μίνας Γκάγκα, κατά την επίσκεψή της στην Ιεράπετρα στις 24 Ιανουαρίου 2023. Όσα δήλωσε φανερώνουν και τα σχέδια του Υπουργείου για το Νοσοκομείο της Ιεράπετρας.
– Μίνα Γκάγκα: “Θέλουμε και τα επείγοντα να αναβαθμιστούν και η χρόνια νοσηλεία και η χημειοθεραπεία αν μπορούμε”.
Πρόκειται για τρεις “προσφορές” που αποτελούν το τρίπτυχο του Νοσοκομείου:
1) Το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (που στη συνέχεια θα το αναφέρουμε σαν ΤΕΠ),
2) Η νοσηλεία ασθενών με χρόνια νοσήματα και
3) Οι χημειοθεραπείες.
Ας αναλύσουμε τις τρεις “προσφορές”.
1) ΤΕΠ σημαίνει ένα τμήμα που κάθε λεπτό της ημέρας για όλο το έτος, μπορεί να προσφέρει κάθε είδους επείγουσας βοήθειας. Όλα τα ΤΕΠ στην Ελλάδα βρίσκονται ενσωματωμένα σε Νοσοκομεία και υπηρετούν 4 – 6 γιατροί αλλά ανάλογα με το περιστατικό κάθε φορά, καλούν ειδικούς γιατρούς από τις κλινικές του Νοσοκομείου. Το ΤΕΠ της Ιεράπετρας θα είναι μόνο του, μακριά από Νοσοκομείο, επομένως πρέπει να διαθέτει κάθε λεπτό Χειρουργό, Αναισθησιολόγο, Καρδιολόγο, Παθολόγο, Ορθοπεδικό, Παιδίατρο, Ακτινολόγο, Γυναικολόγο. Θα υπάρχουν τόσοι γιατροί; Η κυρία Γκάγκα είπε ότι θα έρχονται γιατροί από άλλα Νοσοκομεία, όπου φαίνεται θα περισσεύουν. Τι θα συμβεί άραγε αν ένα σοβαρό τροχαίο ατύχημα συμβεί ώρα και ημέρα που δεν υπάρχει π.χ. Αναισθησιολόγος; Θα περιμένει ο πολυτραυματίας που έχει ενδοκοιλιακή αιμορραγία να έρθει Αναισθησιολόγος από τον Άγιο Νικόλαο; Μήπως ο Χειρουργός θα ανοίξει την κοιλιά του άτυχου ανθρώπου χωρίς γενική αναισθησία; Φτάνει μόνο να θυμίσουμε το ατύχημα των παιδιών στη στάση του λεωφορείου στο Κουτσουρά, στις 3 Αυγούστου του 2009, μήπως και σταματήσουν οι Δήμαρχοι να κάνουν τους Επειγοντολόγους γιατρούς. Καθαρές κουβέντες, το ατύχημα, η διάσωση του αρρώστου και η διατήρηση της ζωής είναι άλλο και άλλο πράγμα είναι οι πολιτικοί ελιγμοί.
2) Τα χρόνια νοσήματα σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι: Αγγειακά Εγκεφαλικά Νοσήματα, οι Καρδιακές Ανεπάρκειες, οι Ισχαιμικές Καρδιοπάθειες, οι Καρκίνοι και άλλες Κακοήθεις Νεοπλασίες, οι χρόνιες Πνευμονοπάθειες και ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου-2 των ενηλίκων.
Όταν σε κάποιους από αυτούς τους ασθενείς, περιορίζεται η κινητικότητα και η ικανότητά τους να αυτοεξυπηρετούνται, σιγά-σιγά καθηλώνονται στο κρεβάτι και χρειάζονται βοήθεια για να φάνε, να πιουν, φροντίδα για την πρόληψη κατακλίσεων κ.ά. και να διατηρηθούν στη ζωή.
3) Οι χημειοθεραπείες. Ασθενείς με κακοήθη νοσήματα παρακολουθούνται στα Νοσοκομεία του Ηρακλείου από όπου καθορίζεται η θεραπεία . Αν πρόκειται για ενδοφλέβια χορήγηση χημειοθεραπευτικών φαρμάκων, αυτό θα γίνεται στην Ιεράπετρα.
Έτσι η μελλοντική εικόνα της Μονάδας Υγείας της Ιεράπετρας θα είναι (1) Ένα τμήμα διάτρητου ΤΕΠ, (2) Μερικά κρεβάτια για τους ανθρώπους με μακροχρόνια νοσήματα και (3) Χημειοθεραπείες.
Το κερασάκι στη σκουληκιασμένη τούρτα που μας ετοιμάζουν, είναι ότι από τη στιγμή που δεν θα νοσηλεύονται ασθενείς, όλες οι παθολογικές καταστάσεις που επιβάλλουν εισαγωγή και νοσηλεία σε Νοσοκομείο, ακόμα και τα παιδιά που ασθενούν, θα παίρνουν τον δρόμο προς τον Άγιο Νικόλαο και θα μετακομίζουν ολόκληρες οικογένειες μαζί με τα παιδιά τους.
Η κατάσταση όπως μαγειρεύεται σήμερα στο Λασίθι
Αξίζει να εξετάσουμε τις δηλώσεις των προσώπων που εκπροσωπούν, από διάφορες θέσεις, το Νοσοκομείο του Αγίου Νικολάου, έτσι όπως εκφράστηκαν τις τελευταίες ημέρες. Μέσα σε παρενθέσεις βάζω τα πραγματικά γεγονότα και τα δικά μου σχόλια.
– Γ. Μανουσάκης πρόεδρος του συλλόγου εργαζομένων του Νοσοκομείου Αγίου Νικολάου: “Η διαμάχη με κάποιους άλλους παράγοντες από τα άλλα Νοσοκομεία του νομού (δηλαδή Ιεράπετρας και Σητείας και φοβάται να τα πει με το όνομά τους) λειτουργεί ως θηλιά στο λαιμό μας”. (Βρισκόμαστε σε διαμάχη; Είναι θηλιά στο λαιμό του Νοσοκομείου Αγίου Νικολάου ο αγώνας της Ιεράπετρας και της Σητείας να διασώσουν τα Νοσοκομεία τους και η προσπάθεια να αποτρέψουμε απώλεια ανθρώπων επειδή δεν θα υπάρχει ο κατάλληλος γιατρός την κρίσιμη στιγμή ενώ η μεταφορά μέχρι τον Άγιο Νικόλαο μπορεί να στοιχίζει ζωές;).
– Νίκος Κοκκίνης, επικεφαλής της μείζονος πλειοψηφίας του Δημοτικού Συμβουλίου. Πρώην βουλευτής και πρώην Διοικητής του ΠαΓΝΗ: “Χωρίς να μπούμε στη λογική τι θα πουν η Σητεία και η Ιεράπετρα. Οι ρόλοι των υπόλοιπων σήμερα υφιστάμενων Νοσοκομείων του Νομού θα πρέπει να προσδιοριστούν κλαδικά, συμπληρωματικά”. (Πλήρης αδιαφορία για τις δύο πόλεις του Νομού, για τους κατοίκους τους, για τα δίκαια αιτήματά τους, για τους κινδύνους για απώλεια ζωών, απλά θεωρεί ότι μόνο σαν συμπληρώματα του “Μεγάλου Νοσοκομείου” μπορούν να υπάρχουν τα άλλα δύο Νοσοκομεία, έχοντας άγνοια για τις τραγικές επιπτώσεις).
-Γιάννης Ανδριώτης, επικεφαλής της ελάσσονος μειοψηφίας. Ιατρός Καρδιολόγος: “Πρέπει να καταρτιστεί ένα master plan (κεντρικό σχέδιο) λειτουργίας του Νοσοκομείου Αγίου Νικολάου, με χωρική αναφορά το Νοτιοανατολικό Αιγαίο και αν το Νοσοκομείο επιβεβαιώσει λειτουργικά αυτό το ρόλο, οποιοσδήποτε Υπουργός θα είναι δύσκολο να σκεφτεί την απαξίωση ή την κατάργησή του”.
(Η ιδέα είναι μεγαλειώδης. Το Νοσοκομείο του Αγίου Νικολάου θα παρεκτοπίσει το Νοσοκομείο της Σητείας με υποβάθμιση και θα πάρει τη θέση του σαν “”Ανώτερο Νοσοκομείο”, ώστε να φανεί η κυριαρχία του στο νοτιοανατολικό Αιγαίο. Τα παιδιά παίζουν τους Ναπολέοντες, πάνω στο χάρτη της Ελλάδας. Αν είναι έτσι δεν είναι άσχημη ιδέα να κάνουν εκστρατεία και κατά της Ιεράπετρας και έτσι μπορούν να επεκταθούν προς το νότο, στη Βόρεια Αφρική, κυρίως τη Λιβύη.
Καλό είναι να θυμηθούμε ότι η Σητεία απέχει από τον Άγιο Νικόλαο 67 χλμ και ο χρόνος μετάβασης είναι 1 ώρα και αν γίνει η υγειονομική επέλαση κατά του Νοσοκομείου της Σητείας, που ονειρεύεται ο κ. Ανδριώτης, είναι βέβαιη η απώλεια ανθρώπινων ζωών κατά τη διαδρομή. Ο Άγιος Νικόλαος απέχει 62 χλμ Εθνικής οδού από το Ηράκλειο. Μήπως λοιπόν να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε την μετατροπή του Νοσοκομείου του Αγίου Νικολάου σε Κέντρο Υγείας όταν δημιουργηθεί κεντρικό Νοσοκομείο στην Παχιά Άμμο; Δεν είναι ωραία ιδέα;).
– Μανώλης Μενεγάκης, νεοεκλεγείς Δήμαρχος Αγίου Νικολάου: “Θα πρέπει να μιλάμε ξεκάθαρα για τον κεντρικό – δευτεροβάθμιο ρόλο που έπαιξε και πρέπει να συνεχίσει να παίζει το Νοσοκομείο Αγίου Νικολάου. Θα πρέπει να κατανοήσουν και οι άλλοι Δήμοι του Νομού (Συμβουλές του Υπερδήμου προς τους άλλους Δήμους) ότι αυτό θα δώσει μία λύση ώστε να ισορροπήσουν και τα χορηγούμενα κονδύλια και οι δυνατότητες στελέχωσης στα Νοσοκομεία, ώστε να μην χάνει στελέχη το Νοσοκομείο Αγίου Νικολάου υπέρ άλλων νοσηλευτικών ιδρυμάτων και να μην διεκδικούν επιπλέον λειτουργίες που το Υπουργείο δεν μπορεί να τους εξασφαλίσει”. (Άφετε τα κονδύλια να ισορροπήσουν και να γέρνουν προς εμάς, ώστε να μη φτάνουν τα χρήματα να διορίζονται γιατροί στα άλλα δύο Νοσοκομεία).
“Το Νοσοκομείο μας είναι το μοναδικό που παρέχει τις δευτεροβάθμιες υπηρεσίες υγείας στον Νομό (είναι φανερή η πλήρης άγνοια). Δεν μπορούμε να αποδυναμώνουμε το δικό μας χάριν άλλων σχεδιασμών και άλλων ιδρυμάτων τα οποία είναι προορισμένα για πρωτοβάθμια φροντίδα. Δεν μπορούμε να έχουμε 4 ή 3 Δευτεροβάθμια νοσοκομεία στο νομό”.
(Το Νοσοκομείο της Ιεράπετρας, που ο κ. Μενεγάκης το προορίζει για ρόλο κομπάρσου, δυστυχώς κατά λάθος έχει ξεφύγει και κάνει πράγματα που μόνο σε Δευτεροβάθμια Νοσοκομεία γίνονται. Λαπαροσκοπική χειρουργική, πρωτοπόρες ορθοπεδικές επεμβάσεις όπως αρθροσκοπικές και ολικές αρθροπλαστικές, ενδοσκοπήσεις του γαστρεντερικού σωλήνα και επεμβάσεις, πρωτοπόρες οφθαλμολογικές επεμβάσεις, θρομβόλυση στο έμφραγμα του μυοκαρδίου, αγωνιώδεις επεμβάσεις σε τραγικά τροχαία ατυχήματα με ενδοκοιλιακές αιμορραγίες που έσωσαν ζωές, επιπλεγμένα κατάγματα με τα θραυσμένα οστά να εξέχουν από το δέρμα, ερευνητικές εργασίες που έχουν βραβευτεί και άλλες που έχουν φτάσει μέχρι Ευρωπαϊκά Ιατρικά Συνέδρια κ.ά. Αυτά ο κ. Μενεγάκης, ο κ. Κοκκίνης, ο γιατρός κ. Ανδριώτης, τα θεωρούν Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Μήπως πρέπει να ζητήσουμε συγνώμη για όσα κάνει το Νοσοκομείο μας ή μήπως πρέπει όλα αυτά να τα ξεχάσουμε και να μεταφερθεί πανηγυρικά, όλος ο εξοπλισμός στον Άγιο Νικόλαο;
Γεννιέται λοιπόν μία πολεμική και επεκτατική πολιτική, που δεν έχει ούτε μακρινή συγγένεια με τον πολιτισμό, τις ανθρώπινες αξίες, το δίκαιο και την αδυσώπητη πραγματικότητα. Οι αντιλήψεις αυτές δημιουργούν και υποθάλπουν αντιπαλότητα μέχρι και εχθρικές σχέσεις μεταξύ του Αγίου Νικολάου και των άλλων πόλεων. Δεν είμαστε εχθροί όμως και αυτός ο δρόμος είναι πολύ γλιστερός, προσέξετε).
Οι εφημερίες των γιατρών των Νοσοκομείων Λασιθίου
Πολύ συχνά παρακολουθώ τις εφημερίες των 4 Νοσηλευτικών Μονάδων του Νομού.
Την Παρασκευή 10 Νοεμβρίου που άρχισα να γράφω αυτές τις γραμμές, είδα για άλλη μία φορά τις εφημερίες. Μεταφέρω εδώ την εικόνα.
1. Νοσοκομείο Αγίου Νικολάου: Στο Γυναικολογικό – Μαιευτικό Τμήμα εφημερεύουν 4 γιατροί!!! δύο ειδικευμένοι Γυναικολόγοι και δύο Ειδικευόμενοι γιατροί (2 + 2 την ίδια ημέρα).
Στο Ορθοπεδικό τμήμα εφημερεύουν δύο Ειδικευμένοι Ορθοπεδικοί !!! (2 την ίδια ημέρα).
Στο Αναισθησιολογικό Τμήμα εφημερεύει Ειδικευμένος Αναισθησιολόγος και Ειδικευόμενος Αναισθησιολόγος. Επομένως αφθονούν οι Αναισθησιολόγοι.
2. Νοσοκομείο Σητείας: Εφημερεύει Χειρουργός αλλά δεν εφημερεύει Αναισθησιολόγος. Ο χειρουργός μπορεί να αφαιρεί ελιές και να κάνει συρραφή μικρών τραυμάτων. Αν προκύψει ανάγκη επείγοντος χειρουργείου, ο Χειρουργός θα κάνει τον τροχονόμο δείχνοντας το δρόμο προς τον Άγιο Νικόλαο.
3. Νοσοκομείο Ιεράπετρας: Δεν εφημερεύουν Χειρουργός, Αναισθησιολόγος, Καρδιολόγος ούτε Παθολόγος. Το Νοσοκομείο όμως μπορεί να προσφέρει καφέ στους προσερχόμενους και να πουλάει θυμαρίσιο μέλι, αυγά ελευθέρας βοσκής, παξιμάδι κριθαρένιο και κουλούρια πολύσπορα. Να μην τεμπελιάζουμε.
4. Νοσοκομείο Νεάπολης: Εφημερεύουν δύο γιατροί στο Κέντρο Υγείας και ένας Μικροβιολόγος.
Ο συνολικός αριθμός των γιατρών που εφημερεύουν στα Νοσοκομεία Λασιθίου την Παρασκευή 10 Νοεμβρίου: Άγιος Νικόλαος (22), Σητεία (10), Ιεράπετρα (7), Νεάπολη (3).
Αξίζει να σημειώσουμε ότι τη στιγμή που πολλές ημέρες του μήνα, βασικές – ζωτικές ειδικότητες δεν εφημερεύουν στα Νοσοκομεία Ιεράπετρας και Σητείας, θα δούμε ότι στον Άγιο Νικόλαο εφημερεύουν Δερματολόγος, Ψυχίατρος, Γαστρεντερολόγος, Ογκολόγος και Κυτταρολόγος. Δεν έχουμε αντίρρηση να εφημερεύουν γιατροί οποιασδήποτε ειδικότητας στον Άγιο Νικόλαο, αλλά αφού προηγουμένως έχουν εξασφαλιστεί οι ζωτικής σημασίας ειδικότητες στα άλλα δύο Νοσοκομεία.
Ποιός λοιπόν βάζει θηλιά στο λαιμό ποιανού; Η ασφυξία σήμερα απειλεί όλα τα Νοσοκομεία του Λασιθίου και όχι μόνο αυτά και θα ήταν καλύτερο, ενωμένοι να διεκδικήσουμε ότι είναι δίκαιο, επιστημονικά και ιατρικά σωστό, ώστε να μην μπαίνουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές.
Οι αποστάσεις, το οδικό δίκτυο και ο χρόνος
Όταν τα Νοσοκομεία βρίσκονται σε απόσταση 20 – 30 χλμ μεταξύ τους, θα συγχωνεύονται και ένα από αυτά θα παίζει το ρόλο του Κεντρικού Νοσοκομείου. Εκείνο που σκόπιμα “ξεχνά” το Υπουργείο Υγείας, είναι η κατάσταση του οδικού δικτύου και ο χρόνος μετάβασης μέχρι το “Κεντρικό Νοσοκομείο” που θα μπορεί να προσφέρει πλήρη φροντίδα και αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η σύγκριση που κάνει το Υπουργείο, αναφέρεται στην απόσταση των δύο Νοσοκομείων μεταξύ τους π.χ. Ιεράπετρα – Άγιος Νικόλαος αλλά δεν υπολογίζονται οι αποστάσεις από τα χωριά μέχρι την Ιεράπετρα. Το ασθενοφόρο που θα πάει για να παραλάβει έναν ασθενή σε κρίσιμη κατάσταση, από το Ορεινό ή από το Χριστό, που το καθένα απέχει 30 χλμ από την Ιεράπετρα, θα κάνει διαδρομή 30+30= 60 χλμ. και χρόνο 30 + 30 λεπτά = 1 ώρα, μέχρι ο ασθενής να φτάσει στην Ιεράπετρα όπου χρειάζεται χρόνος για να εκτιμηθεί η κατάστασή του. Μετά να μεταφερθεί στον Άγιο Νικόλαο σε 33 χλμ για άλλα 30 λεπτά, οπότε ο χρόνος μετάβασης από το σπίτι του ασθενούς μέχρι τον Άγιο Νικόλαο θα υπερβαίνει τις 2 ώρες. Αν πρόκειται για περίπτωση επείγοντος χειρουργείου μπορεί να χάσει τη ζωή του. Γιατί; Αν πρόκειται για έμφραγμα του μυοκαρδίου έχει χάσει την ευκαιρία για θρομβόλυση. Γιατί;
Θα μπορούσε κάποιος να αντιτείνει το επιχείρημα ότι δεν μπορούμε να έχουμε Νοσοκομεία για κάποια απομακρυσμένα χωριά με λιγοστό πληθυσμό. Για το Νοσοκομείο της Ιεράπετρας, σύμφωνα με την απογραφή του 2021, τα χωριά που βρίσκονται σε αποστάσεις πάνω από 20 χλμ από το Νοσοκομείο, αριθμούν πληθυσμό πάνω από 8.500 ανθρώπων, χωρίς να υπολογίσουμε την Άνω Βιάννο των 900 ανθρώπων. Είναι αρκετά αυτά τα στοιχεία;
Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά
Οι υποχρεώσεις της Ελλάδας που απορρέουν από τα Μνημόνια, επιβάλλουν να γίνουν περικοπές στην Υγεία, στην Παιδεία, στις κοινωνικές παροχές, στις αμοιβές των εργαζομένων, στις συντάξεις, αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις κλπ. Οι ιθύνοντες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχουν δώσει οδηγίες για τα Νοσοκομεία Λασιθίου αλλά αυτές οι θεωρίες περί κεντρικού Νοσοκομείου και άλλες ιστορίες, είναι ελληνικές αλχημείες. Στο Λασίθι γίνονται πολιτικοί – λογιστικοί υπολογισμοί από διάφορους παράγοντες, που έχουν ολισθήσει σε μία εμφύλια σύρραξη. Εμείς πιστεύουμε ότι και τα τρία Νοσοκομεία πρέπει να διατηρήσουν τα χαρακτηριστικά Γενικών Νοσοκομείων, με όλες τις απαραίτητες ιατρικές ειδικότητες και το αναγκαίο προσωπικό, ώστε να λειτουργούν 365 ημέρες το χρόνο και να μην εκτίθενται οι πολίτες και οι ξένοι επισκέπτες σε κινδύνους από τις οικονομοτεχνικές τρύπες του Συστήματος Υγείας.
Τι ορίζουν η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελληνική Νομοθεσία
για τα δικαιώματα των πολιτών στην Υγεία
1) Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Άρθρο 35 – Προστασία της υγείας: “Κάθε πρόσωπο δικαιούται να απολαμβάνει ιατρικής περίθαλψης. Κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και δράσεων, εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας του ανθρώπου”.
2) Ελληνική νομοθεσία: “Κάθε άνθρωπος, ανεξάρτητα από ιθαγένεια, χρώμα, φυλή κλπ.
– Έχει δικαίωμα στην υγεία και αξίωση από το κράτος να του εξασφαλίσει πρόσβαση σε ποιοτικές και ασφαλείς υπηρεσίες υγείας που ανταποκρίνονται στις ανάγκες του.
– Έχει δικαίωμα να διαμαρτυρηθεί και να καταθέσει ενστάσεις για οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη που πραγματοποιείται σε μονάδα υγείας”.
Αυτά ακριβώς κάνουμε κι εμείς, επειδή υπάρχουν σχέδια για πράξεις και παραλείψεις στη δική μας μονάδα υγείας.
Δεν θα σταματήσουμε να διεκδικούμε αυτά που είναι δίκαια, επιστημονικά ορθά και με μέτρο την ανεκτίμητη αξία της ανθρώπινης ζωής. Ότι είναι να γίνει, θα γίνει τώρα και πρέπει να αντιδράσουμε. Κατόπιν εορτής θα είναι αργά. Μένουμε στα σπίτια μας ή βγαίνουμε στους δρόμους και στις πλατείες;
Κώστας Τσελάς