Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα το Συνέδριο Ευρωπαίων Αγροτών 2016 και το 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Ανάπτυξη της Ελληνικής Γεωργίας.
Τις εργασίες των Συνεδρίων σφράγισε η παρουσία του κοινοτικού επιτρόπου Γεωργίας Φιλ Χόγκαν, ο οποίος επισκέφτηκε για πρώτη φορά τη χώρα μας.
Στις εργασίες παρευρέθησαν και χαιρέτησαν οι:
-Ευάγγελος Αποστόλου, Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
-Μάρκος Μπόλαρης, Αναπληρωτής Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
-Εκπρόσωποι πολιτικών κομμάτων της χώρας
Τα συνέδρια συμπίπτουν με μεγάλες αλλαγές στη φυσιογνωμία της αγροτικής οικονομίας της χώρας. Οι κινήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη εδράζονται στην πεποίθηση ότι ο πρωτογενής –και εν γένει ο αγροδιατροφικός- τομέας, διαθέτει ανεκτίμητο αναπτυξιακό δυναμικό και τεράστιες προοπτικές, που μπορούν να τον καταστήσουν ισχυρό πυλώνα ενός νέου παραγωγικού μοντέλου για τη χώρα, που θα συμβάλλει στην έξοδο της ελληνικής οικονομίας από την κρίση.
Όσοι εμπλέκονται και παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις συμφωνούν πως η επόμενη ημέρα της αγροτικής ανάπτυξης απαιτεί μεγάλες και βαθιές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα. Στην ουσία πρόκειται για το όραμα της αγροτικής ανασυγκρότησης της χώρας, που μπορεί και πρέπει να εμπνεύσει και κυρίως να κινητοποιήσει όλους όσους ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Με ορίζοντα τις μεγάλες αλλαγές και προκλήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο που σχετίζονται με την διατροφική επάρκεια, ασφαλή και υψηλής ποιότητας τρόφιμα, την διατήρηση της ελκυστικότητας της υπαίθρου, τη προστασία της βιοποικιλότητας, την προώθηση και ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στο γεωργικό τομέα, την αντιμετώπιση της αστάθειας της αγοράς και της αστάθειας των τιμών, την ανάπτυξη επιτυχημένων εμπορικών συμφωνιών και ισχυρή στρατηγική εξαγωγών που να αξιοποιεί τις νέες εξαγωγικές δυνατότητες στις αναδυόμενες αγορές, τη βελτίωση λειτουργίας εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων και γενικότερα την αύξηση της παραγωγής τροφίμων ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί τόσο στις απαιτήσεις ενός αυξανόμενου πληθυσμού όσο και στην καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος που απειλεί την παραγωγή τροφίμων.
Σε συνέχεια της εναρκτήριας ομιλίας του Επιτρόπου Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της ΕΕ Φιλ Χόγκαν και ιδιαίτερα οι αναφορές του που εστίασαν στον ρόλο και τη σημασία της ΚΑΠ για την ανάπτυξη του αγροδιατροφικού τομέα στο Νότο της Ευρώπης και ειδικά στη χώρα μας, κρίνουμε ως ιδιαίτερης σημασίας ζήτημα την ανταλλαγή εμπειριών και προβληματισμών των επικεφαλείς των Συνεταιριστικών Οργανώσεων και τη διάθεση για κοινή στάση των χωρών του Νότου απέναντι στις χώρες του Βορρά για την αντιμετώπιση των ραγδαίων αλλαγών και προκλήσεων από την εφαρμογή της ΚΑΠ στο Νότο της ΕΕ.
Ήταν μια «συνάντηση κορυφής» μεταξύ των ηγετών των σημαντικότερων εθνικών συνεταιριστικών οργανώσεων από την Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία και την Πορτογαλία.
- Ποιες είναι οι μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι συνεταιρισμοί των χωρών τους αλλά και των χωρών του Νότου της ΕΕ συνολικότερα;
- Κατά πόσο τα εργαλεία που είναι διαθέσιμα στο πλαίσιο της υφιστάμενης Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) ανταποκρίνονται στις ανάγκες των συνεταιρισμών του Νότου της ΕΕ και ποιες είναι οι βελτιώσεις που χρειάζονται ενόψει του σχεδιασμού της μελλοντικής ΚΑΠ;
- Με ποιους τρόπους και με ποιες προϋποθέσεις οι συμπληρωματικές προς την ΚΑΠ ευρωπαϊκές πολιτικές, όπως π.χ. η διεθνής εμπορική πολιτική, η πολιτική ανταγωνισμού, η συνολικότερη αναπτυξιακή και επενδυτική πολιτική κτλ, μπορούν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά προς τους αγροτικούς συνεταιρισμούς του Νότου της ΕΕ;
Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των συνεδρίων παρουσίασε μεγάλο ενδιαφέρον λόγω της συνεχιζόμενης κρίσης στις ευρωπαϊκές γεωργικές αγορές, αλλά και ενόψει των επικείμενων προτάσεων της Κομισιόν για το μελλοντικό μοντέλο της ΚΑΠ.
Παράλληλα, είναι η πρώτη φορά που οι εκπρόσωποι των συνεταιρισμών του ευρωπαϊκού Νότου συναντώνται και καλούνται να διατυπώσουν από κοινού τις απόψεις τους για το παρόν και το μέλλον της ΚΑΠ.
Η ανάγνωση των τάσεων στις διεθνείς γεωργικές αγορές αφορά κυρίως στη διακύμανση των τιμών των γεωργικών προϊόντων και την αβεβαιότητα των γεωργικών αγορών, η οποία, σύμφωνα με τους πιο έγκυρους αναλυτές αποτελεί πλέον τη νέα κανονικότητα. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τον σαφή προσανατολισμό στην αγορά που υπαγορεύουν και οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις της ΚΑΠ, οι οποίες καταδεικνύουν μια σταδιακή απομάκρυνση από τη λογική της παρέμβασης, οι Ευρωπαίοι αγρότες είναι σήμερα περισσότερο από ποτέ εκτεθειμένοι στην αστάθεια και στις δυνάμεις της παγκόσμιας αγοράς.
Κρίσιμη εξάλλου θεωρείται η μεταβολή των ισορροπιών στις διεθνείς αγορές και η όξυνση του ανταγωνισμού ως απόρροια των εξελίξεων στο διεθνές εμπόριο και της εμπορικής πολιτικής που ασκεί η ΕΕ. Ένας σημαντικός αριθμός συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών έχει συναφθεί πρόσφατα, π.χ. με την Ουκρανία, το Μαρόκο, τη Δυτική Αφρική, τη Νοτιοαφρικανική Αναπτυξιακή Κοινότητα ή τον Καναδά, ενώ διμερείς και περιφερειακές διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε εξέλιξη ή έχουν προγραμματιστεί, π.χ. με τις ΗΠΑ (ΤΤΙΡ), τις χώρες Mercosur, την Ινδία, την Κίνα (για τις γεωγραφικές ενδείξεις), το Βιετνάμ ή την Ιαπωνία.
Στο πλαίσιο αυτό εξελίσσεται η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) και οι συζητήσεις για το μελλοντικό μοντέλο της μετά το 2020 έχουν ήδη ξεκινήσει. Σε αυτό συντείνουν τόσο η επικείμενη ενδιάμεση αναθεώρηση του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου της ΕΕ 2014-2020 η οποία θα πραγματοποιηθεί το 2017, αλλά και η υφιστάμενη κρίση που ταλανίζει τον ευρωπαϊκό γεωργικό τομέα και έχει οδηγήσει σε έναν έντονο προβληματισμό σε σχέση με τα κατάλληλα εργαλεία και μέτρα για τη διασφάλιση και στήριξη των Ευρωπαίων παραγωγών.
Στο τοπίο που διαγράφεται φαίνεται ότι θα επιβιώσουν και θα είναι ανταγωνιστικοί μόνο όσοι έχουν συνάψει συμμαχίες, έχουν συσπειρώσει δυνάμεις και έχουν καταστρώσει έναν στρατηγικό σχεδιασμό, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις μεγάλες προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες της εποχής. Σε αυτή την πορεία η Ελληνική Γεωργία πρέπει να ενισχύσει την επιχειρηματική της ανάπτυξη με τη συγκέντρωση της προσφοράς σε ποιοτικά, τυποποιημένα και πιστοποιημένα αγροτικά προϊόντα, που βρίσκουν διέξοδο στην εγχώρια, την ευρωπαϊκή και τη διεθνή αγορά, αλλά με όρους και προϋποθέσεις που ενισχύουν το γεωργικό εισόδημα. Η επιχειρηματική αυτή δραστηριότητα, που στα περισσότερα κράτη μέλη της Ε.Ε. ανήκει, σε σημαντικό βαθμό, στις αγροτικές συνεταιριστικές οργανώσεις, στη χώρα μας βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία.
Αποκτά συνεπώς πρώτη προτεραιότητα η ενίσχυση της θέσης των παραγωγών και των οργανώσεών τους και στις δύο πλευρές της εφοδιαστικής αλυσίδας (εισροές-εκροές) και σε αυτό το επίπεδο μπορεί και πρέπει να συγκλίνουν τόσο οι πολιτικές της ΚΑΠ όσο και οι εθνικές αναπτυξιακέςεπιλογές.
Ιδιαίτερη σημασία είχαν παρεμβάσεις που αναφέρθηκαν σε προβληματισμούς και προτάσεις που αφορούν στην ανάπτυξη της συνεταιριστικής επιχειρηματικότητας στον αγροτικό τομέα της χώρας, με ξεχωριστό ενδιαφέρον εκείνες για τις δυνατότητες και τις προοπτικές παρέμβασης των συνεταιρισμών στα γεωργικά εφόδια, στο κόστος εισροών στη γεωργική παραγωγή, που αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την επιβίωση και την κερδοφορία του αγροτικού τομέα.
Στην Ελλάδα στο διάστημα της πενταετίας 2011-2015 το κόστος των εισροών (ζωοτροφές, λιπάσματα, φυτοφάρμακα, σπόροι, πολλαπλασιαστικό υλικό κλπ) ανέρχεται, κατά μέσο όρο, σε 5,3 δις ευρώ ετησίως, αποτελώντας το 57% της ακαθάριστης αξίας γεωργικής παραγωγής της χώρας και είναι συγκριτικά μεγαλύτερο του μέσου όρου της ΕΕ. Χαρακτηριστικά, το μερίδιο συμμετοχής του μέσου κόστους λιπασμάτων την περίοδο 2004-2012, αποτελούσε το 16% του συνολικού κόστους παραγωγής, το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ, ενώ το μέσο κόστος φυτοφαρμάκων ήταν 11% αποτελώντας το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Οι όροι και οι προϋποθέσεις οργάνωσης, σχεδιασμού και επιλογών των συνεταιρισμών προκειμένου να επιτευχθούν σημαντικά οφέλη για τους παραγωγούς-μέλη τους στον τομέα των εισροών κρίνεται κρίσιμου χαρακτήρα ζητήματα. Οι διαδικασίες για την δημιουργία του Φορέα Εισροών βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη.
Η ενίσχυση της εξωστρέφειας των αγροτικών συνεταιρισμών που συνιστά κρίσιμο όρο για την επιχειρηματική τους επιβίωση.
Στο πλαίσιο αυτό τονίστηκαν ειδικότερα οι δυνατότητες συντονισμού ενεργειών για την αξιοποίηση κινήτρων με σκοπό τη δημιουργία συνεταιριστικών-κοινοπρακτικών σχημάτων, υποδομών συγκέντρωσης της προσφοράς (κέντρα διανομής & logistics), αλλά και οι προϋποθέσεις που απαιτούνται για τη διευκόλυνση της διείσδυσης σε κρίσιμες αγορές, τη διαμόρφωση επιθετικής πολιτικής στην προβολή και την προώθηση γεωργικών προϊόντων στο εξωτερικό.
Οι όροι και οι προϋποθέσεις ανασυγκρότησης των αγροτικών συνεταιρισμών, η ανάγκη κυριαρχίας της επιχειρηματικής διάστασης έναντι της θεσμικής-πολιτικής σε οποιαδήποτε μελλοντική εκπροσώπηση του πρωτογενούς τομέα αποτελούν κομβικής σημασίας ζήτημα για ανταπόκριση στις νέες προκλήσεις.
Ως προς τις προτεραιότητες της πολιτικής και τα μέσα αναμένεται να δοθεί έμφαση στην επιχειρηματική δραστηριοποίηση του νέου συνεταιριστικού και πολυμετοχικού φορέα κατά μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων, με προτεραιότητα την ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων από τις συνεταιριστικές οργανώσεις, ξεκινώντας από τα γεωργικά εφόδια και φτάνοντας μέχρι τον τελικό καταναλωτή.
Προτεραιότητα, επίσης, αναμένεται να αποκτήσουν η στήριξη του αγροτικού εισοδήματος, η ανάπτυξη συμπληρωματικών δραστηριοτήτων για την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή τους στο νέο πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης, η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στον συνεταιριστικό θεσμό, η στενή παρακολούθηση της μεταρρύθμισης της ΚΑΠ μετά το 2020 προκειμένου να διαμορφωθούν ενιαίες θέσεις και προτάσεις. Ακόμη μεγάλη βαρύτητα θα δοθεί στην ανάπτυξη συνεργειών, με διάλογο και ευρύτερες συμμαχίες με άλλους αντιπροσωπευτικούς φορείς του αγροδιατροφικού κλάδου (βιομηχανία, καταναλωτές, τουρισμός κ.α.), αλλά και με την αξιοποίηση επιχειρηματικών εργαλείων για τη λειτουργία των συνεταιρισμών ως επιχειρήσεων.
Ιδιαίτερη μνεία δόθηκε, στις δράσεις εκείνες και τις ενέργειες που απαιτείται να αναπτύχθουν. Για την ενίσχυση της δομής και της οργάνωσής τους, για τη διαμόρφωση κοινού στρατηγικού σχεδίου, κατάλληλου θεσμικού και χρηματοοικονομικού-επενδυτικού πλαισίου, αλλά και για την προετοιμασία αντιμετώπισης του συνεχώς αυξανόμενου ανταγωνισμού σε μια αγορά που συχνά λειτουργεί (εντός και εκτός χώρας) με αθέμιτους όρους.
Τα συμπεράσματα του Συνεδρίου
- Οι Συνεταιρισμοί έχουν ρόλο-κλειδί, ώστε να εξασφαλιστεί καλύτερη θέση των αγροτών στη διατροφική αλυσίδα.
- Οι Συνεταιρισμοί χρειάζονται τη συνδρομή χρηματοδοτικών εργαλείων προσαρμοσμένων στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Ειδικότερα, αυτά τα εργαλεία θα πρέπει να τους βοηθήσουν να βελτιώσουν και να αναπτύξουν περαιτέρω την παρουσία τους σε νέες διεθνείς αγορές.
- Οι Συνεταιρισμοί πρέπει να στηρίζουν τους αγρότες-μέλη τους στη χρήση νέων τεχνολογιών και να τους ενθαρρύνουν να αξιοποιούν νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες.
Οι συμμετέχοντες στο Συνέδριο Ευρωπαίων Αγροτών 2016 ήταν:
– Martin Merrild, Πρόεδρος της Copa
-Thomas Magnusson, Πρόεδρος της Cogeca
– Gabriela Matečná, Υπουργός Γεωργίας της Σλοβακίας και Προεδρεύουσα του Συμβουλίου Γεωργίας και Αλιείας
– Czesław Adam Siekierski, Πρόεδρος της Επιτροπής Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
– Werner Schmidt, Διευθυντής του Τμήματος Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Εδαφικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ)
– Marc Vanheukelen, Πρέσβης και Μόνιμος Αντιπρόσωπος, Μόνιμη Αντιπροσωπεία της ΕΕ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ)
-Petteri Taalas, Γενικός Γραμματέας Παγκόσμιου Οργανισμού Μετεωρολογίας
-Orjan Brinkman, Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ενώσεων Καταναλωτών
-Jonathan Cordone, Αναπληρωτής Υφυπουργός Υπουργείου Γεωργίας ΗΠΑ
-Paul Rooke, Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Επιτροπής Σύνδεσης για το Εμπόριο των Αγροτικών και Γεωργικών Ειδών Διατροφής
Iεράπετρα, 12-10-2016
Νίκος Δασκαλάκης
Εντεταλμένος Περιφερειακός Σύμβουλος σε θέματα Πρωτογενή Τομέα στην ΠΕ Λασιθίου
Πρόεδρος ΕΑΣ Ιεράπετρας